HET GEBIED



Uw huis in de Langhe, Roero en Monferrato, het gebied van het UNESCO werelderfgoed

Lange rijen heuvels zover het oog reikt, oude dorpen en hooggelegen kastelen, glooiende hellingen bedekt met wijngaarden waarvan de rijen boeiende geometrische vormen scheppen: dat is het ‘scenario’ van de gebieden van de Langhe, Roero en Monferrato, in 2014 uitgeroepen tot werelderfgoed van de mensheid.

Deze streek, die over de provincies van Cuneo, Asti en Alessandria verdeeld is , is niet alleen vanuit landschappelijk oogpunt heel bijzonder maar ook vanwege de wijze waarop mens en natuur er al sinds eeuwen  harmonieus samenwerken.

De UNESCO heeft het in 2014aangekondigd: de wijnlandschappen van de  Langhe, Monferrato en Roero verdienen het  om erkend te worden als Werelderfgoed van de mensheid. Zes specifieke gebieden, verdeeld over 29 gemeentes, zijn beloond voor hun historie en voor de onlosmakelijke band die er bestaat tussen mens en landschap. Deze band  is de kern van een levenswijze  waarvan het belang tot ver buiten de grenzen van Piemonte reikt,  en waarvan nu erkend is dat ze van wereldbelang is.

In zijn verantwoording beschrijft de UNESCO het als volgt:  “een uitzonderlijke, nog levende getuigenis van traditionele  wijnbouw, van wijnbereidingsprocessen, van een sociale en rurale context en van een economische structuur gebaseerd op de wijncultuur”.

“De wijngaarden van de Langhe, Roero en Monferrato” – kan men lezen in de officiële motivatie van de inschrijving  - “vormen een exceptioneel voorbeeld van de interactie tussen de mens en zijn natuurlijke omgeving”.

En dit zijn de zes gebieden, elk met zijn eigen specificiteit:

1) De Langhe van Barolo (de gemeentes van  Barolo, Serralunga d'Alba, Castiglione Falletto, La Morra, Monforte d'Alba, Novello, Diano d'Alba) vertegenwoordigen het misschien wel meest bekende product van de Langhe : de Barolo, ook wel  “De koning van de wijn en de wijn van de koningen” genoemd. Een bezoek aan het kasteel van Barolo is een must.

2) Het kasteel van Grinzane Cavour, in de gemeente met dezelfde naam, is de zetel van o.a. de Enoteca Regionale Piemontese.

3) De  heuvels van Barbaresco (de gemeentes van  Barbaresco, Neive en Treiso), waar de ‘nebbiolo’ druif verbouwd wordt en  Barbaresco, Barbera, Dolcetto en Nebbiolo geproduceerd worden.

4) Nizza Monferrato en Barbera (de gemeentes van  Nizza Monferrato, Agliano Terme, Moasca, S. Marzano Oliveto, Mombaruzzo, Castelnuovo Calcea, Vinchio, Vaglio Serra).

5) Canelli en Asti spumante (gemeentes van Canelli, Santo Stefano Belbo, Calosso); in Canelli kunt u de ondergrondse kelders van de Spumante productie bezoeken.

6) Het gebied van Monferrato met  zijn zgn  ‘infernot’ (de gemeentes van Vignale Monferrato, Montemagno, Cella Monte, Ozzano Monferrato, Sala Monferrato, Rosignano Monferrato, Ottiglio, Olivola, Frassinello Monferrato, Camagna Monferrato): de ‘infernot’ zijn ondergrondse lokalen,  gegraven in z andsteen of in tufsteen , die gebruikt worden voor het opslaan van de flessen voor huishoudelijk gebruik.

De Langhe

De regio van de Langhe strekt zich uit tussen de provincies Cuneo en Asti en is vermaard in de hele wereld om zijn grandioze wijnproductie, zijn excellente eno-gastronomie en de kwaliteit van de witte truffel.  Al deze excellenties  bij elkaar zorgen voor een  steeds groter wordend aantal  bezoekers aan dit gebied, zowel uit de rest van Italië als uit het buitenland.

In de Langhe worden enkele van de meest gerenomeerde wijnen ter wereld geproduceerd, waaronder Barolo, Barbaresco, Barbera, Nebbiolo, Moscato en Dolcetto.

Een van de meest bekende dorpen is Barolo dat midden tussen de wijngaarden ligt. Maar in Barolo is er niet alleen wijn, er staat ook het kasteel van de Markiezen  Falletti di Barolo waarin het wijnmuseum gevestigd is. Daar dichtbij ligt ook het curieuze ‘Museo del Cavatappi’, het kurkentrekker museum.

Het dorp is ook op artistiek terrein beroemd geworden. Al sinds enige jaren is het het toneel van het belangrijke ‘Agri- Rock di Collisioni’ festival,  waar beroemde internationale sterren opgetreden hebben, zoals bijvoorbeeld Elton John, Patty Smith, Bob Dylan, Jamiroquay , Neil Young, Deep Purple, Sting, Mark Knopfler en vele anderen.....

Tussen de dorpen die zonder meer een bezoek waard zijn bevinden zich Monforte D'Alba en Neive, die allebei op de lijst  van ‘De mooiste dorpen van Italië’ voorkomen.

Monforte d'Alba is een kleine gemeente dat een dominerende positie in het landschap inneemt en een schitterend uitzicht biedt op de Alpen. Het maakt deel uit van de 11 gemeentes waar Barolo geproduceerd wordt. In de historische kern van Monforte is in 1986 een klein natuurlijk amfitheatertje  ingehuldigd met een concert van de beroemde pianist Mieczysław Horszowski. Dit kleine openlucht theater heeft een perfecte akoestiek  dankzij de natuurlijke hellende vorm van de grond waarop het aangelegd is. Het is trapsgewijs opgebouwd en als podium heeft het  het portaal van de Scarampi-tuinen begrensd door een muur. Vanaf de opening in 1986 hebben er vele grote artiesten opgetreden, zoals bijvoorbeeld Paolo Conte, Massimo Ranieri, Jerry Mulligan, Vinicio Capossela en vele anderen. Ook vindt daar  sinds enkele jaren een Jazzfestival plaats onder de naam  ‘Monfortinjazz’.

In de heuvels rondom Neive lopen getraceerde paden tussen de wijngaarden van Dolcetto en Barbaresco door die ideaal zijn om te voet afgelegd te worden, maar ook op de fiets of te paard.

Dat Neive deel uitmaakt van de  “Mooiste dorpen van Italië” hoeft geen verbazing te wekken: u hoeft alleen maar naar de middeleeuwse indeling van het historische centrum te kijken, met zijn karakteristieke huizen met rode daken die op de steegjes uitkomen en zwaar tegen elkaar aanleunen, om te kunnen begrijpen waarom.

Enkele monumenten die getuigenis afleggen van een rijk verleden zijn de ‘Torre dell’orologio’, de Horlogetoren dat het laatste overblijfsel is van het antieke kasteel dat er eens geweest is, en de barokke  “Broederschap van San Michele” met zijn kostbare houten portaal, en ook de Casa Cotto met zijn prachtige 13e-eeuwse plafonds en open haarden.

Buiten de stad, langs het riviertje de Tinella op de weg naar Mango, stijgt een artistieke Romaanse klokkentoren op uit het landschap  die de kerk van Santa Maria del Piano aankondigt.

Ook de gemeentes van de streek om Alba heen hebben veel te bieden. Alba zelf is de thuisbasis van de wereldberoemde  witte truffel, en is rijk aan historische monumenten. La Morra is een klein dorp vanaf wiens Belvedere u een adembenemend uitzicht heeft op een schier oneindige rij heuvels die allen zonder uitzondering bedekt zijn met  wijngaarden. En natuurlijk Dogliani, centrum van de Dolcetto productie, en daarnaast nog vele andere stadtjes en dorpjes.

De Langhe kunnen in grote lijnen in twee gebieden onderverdeeld worden, elk  met verschillende landschappelijke eigenschappen:

-              de Bassa Langa, in het noorden en in het westen , die gekenmerkt wordt door een landschap hoofdzakelijk bestaande uit wijngaarden.

-              de Alta Langa, in het zuiden en oosten, bestaande uit de Belbo vallei en de Bormida vallei, die gekenmerkt wordt door hazelnotenbomen, bossen en weilanden. Het landschap is hier natuurlijker, minder gecultiveerd,  en daardoor meer geliefd bij de mensen die van natuur en stilte houden. Maar sinds kort worden er ook in de Alta Langa wijngaarden aangelegd , en wordt er een waardevolle  bruisende Spumante geproduceerd die weinig onderdoet voor de Champagne.

Representatieve gemeentes van de Alta Langa zijn  Bossolasco, Murazzano, Cortemilia, Niella Belbo, Bergolo, en nog vele andere.

Monferrato

Het gebied van Monferrato, vrijwel geheel bestaande uit heuvels, ligt grotendeels tussen de provincies van  Alessandria en Asti en strekt zich uit tot bijna aan de voet van de Ligurische Apenijnen, op de grens met de stad Genua en de provincie Savona. Het is het land van de Moscato d’Asti en de Barbera.

De vlakte van Alessandria (historisch gezien de vlakte van Marengo) deelt het gebied op in Basso Monferrato (in het noorden) en Alto Monferrato (in het zuiden en grenzend aan de Alta Langa, tegen de Ligurische Apenijnen aanleunend ).

Het landschap bestaat uit glooiende heuvels met daarin schilderachtige stadjes en kleine nederzettingen  met dominant aanwezig zijnde kastelen.

In Asti weerspiegelt  de historische kern de middeleeuwse structuur van deze stad. Ook dit is een centrum van wijn en truffels, maar een heel bijzonder evenement is het zgn ‘palio’ dat zich in september afspeelt.  Asti telt vele mooie monumenten, waaronder de  collegiale kerk van San Secondo, de prachtige kathedraal van terracotta, het middeleeuwse complex van de  Rotonda di San Pietro en het weelderige  Palazzo Mazzetti, zetel van het Museo Civico.

Het historisch centrum van Casale Monferrato, hoofdstad van de  Basso Monferrato, ligt aan de rivier de Po en biedt prachtige stadsgezichten. Maar ook de Dom, met zijn ongebruikelijke vorm, en het kasteel van de Paleologi zijn de moeite waard om bezocht te worden. Een andere bijzonderheid is de gipsothèque Bistolfi, waar de werken van deze plaatselijke kunstenaar tentoongesteld zijn. Op de heuvels rondom Casale ligt Vignale Monferrato: een bezoek kan gebracht worden aan het antieke herenhuis dat nu een belangrijke wijnwinkel herbergt.

Het Basso Monferrato kan zich beroemen op een van de mooiste kastelen van Italië, het kasteel van  Camino. Noemenswaard is ook het kasteel van Uviglie dichtbij Rosignano Monferrato: vanaf de top van de heuvel waarop het kasteel staat hebt u een van de fraaiste vergezichten van heel Piemonte. Het kasteel is heel oud en huisvest nu een wijnmakend bedrijf. De huidige eigenaars zijn erin geslaagd de teelt van oude DOC-wijnstokken te doen herleven, zoals bijvoorbeeld de  Barbera van Monferrato, de Grignolino van Monferrato Casalese, de Monferrato Freisa en de Piemonte Chardonnay.

Tussen Piemonte en Ligurië gelegen begint het gebied van de Alto Monferrato, dat onderverdeeld is in drie zones: de zone van het ‘Acquese’, zetel van de hoofdplaats van dit deel van de Monferrato, Acqui Terme. Dit is het land van de Moscato en de Brachetto, maar er zijn er ook meerdere archeologosche vindplaatsen van Romeinse oorsprong die een bezoek waard zijn. Daarnaast is er de zone van het ‘’Ovadese’, met als hoofdplaats  Ovada. In dit gebied zult u vele op de top van een heuvel gebouwde kastelen tegenkomen        (Rocca Grimalda, Orsara Bormida, Tagliolo, Trisobbio). Een belangrijk herenhuis is dat van het dorpje Montaldeo,  van de markiezen  Doria. Op dit moment wordt het bewoond door een afstammeling van de beroemde Andrea Doria. Het kasteel en het dorp vormen een geheel  en steken ver  boven de omringende heuvels uit: het is het hoogst gelegen kasteel in de omgeving. En dan is er nog Castelletto d’Orba.  Dit dorp telt zelfs twee belangrijke herenhuizen: de  Torre Superiore en het  Castello. En het bezit ook nog een antieke  “ricetto”: een door een muur omringde groep huizen  waar in de middeleeuwen de bewoners van het platteland hun toevlucht zochten in geval van gevaar.  Dan is er nog  het gebied van Novi met het kasteel van Tassarolo en het kasteel van San Cristoforo van de markiezen Spinola, en het gebied van Gavi, met zijn  ‘Forte’: beide streken zijn beroemd door hun witte wijn en de productie van zoetwaren.

Het gebied van Monferrato  heeft  vele nobele wijnen  en ‘echte smaken’ voortgebracht. Een tocht door deze streek  is een goede gelegenheid om die wijnen en smaken in de wijnkelders, de trattoria’s en de agrotourisme’s te leren kennen.

Roero

De streek van de  Roero ligt ten noorden  van Alba, op de linkeroever van de rivier de Tanaro, tussen de vlakte van Carmagnola en de lage heuvels van het Astigiano gebied.

Ten opzichte van de aangrenzende wijngebieden onderscheid de Roero zich door de aanwezigheid van een grote varieteit aan landschappen:  naast de wijngaarden vindt men er ook veel bossen en fruitbomen. Een van de elementen die het landschap van de Roero kenmerken zijn de  zgn ‘Rocche’: steile reliëfs die het gebied van zuidwest naar noordoost doorsnijden, vanaf Pocapaglia naar Montà. Deze ‘Rocche’ scheiden de continentale grond, op basis van grind en rivierklei,  van de grond van maritieme oorsprong, de bodem waarop de wijnstok het beste gedijt. 

Bra wordt gezien als de hoofdstad van de Roero en het is in deze stad dat de internationale beweging van de  Slow Food geboren is. Deze organisatie houdt zich bezig met vele zaken op het gebied van ‘Food’ maar een belangrijk onderdeel van hun activiteit is het de mensen  stimuleren de ‘echte smaken’ die in Piemonte overal gevonden kunnen worden te ontdekken. Maar dan wel langzaam en bedachtzaam, als het kan. Bra is rijk aan ‘Palazzi’ en kerken en is een belangrijk centrum  van de Piemontese barok.

Canale is het hart van de Roero en bezit vele historische wijnkelders en typische winkels. Van de muren met torens die eens de ‘Villanova’ omsloten rest uitsluitend nog de  ‘Torre Civica’. Deze is in later tijden opgehoogd om er een belfort  van te maken. Bra is altijd een belangrijk  handelscentrum geweest en wijnbouw is er ook altijd bedreven .  Maar aan het begin van de twintigste eeuw, als gevolg van enkele ziektes die de wijnbouw ondermijnden, is een deel van de wijnbouwers overgegaan op het kweken van perziken.

Castellinaldo kan zonder meer aangeduid worden als het dorp met de meeste wijnranken van de hele Roero, aangezien 63% van zijn grondgebied bedekt is met  wijngaarden.

Als je vanaf de hoogste punten je blik laat rusten op de lager gelegen valleien en bergkammen ontrolt zich voor je oog  een landschap dat een waar kunstwerk genoemd mag worden, met zijn hier en daar rechte, af en toe golvende, dan weer grillig kronkelende lijnen.

De verschillende wijnbedrijven en de "Bottega del Vino" nodigen u gaarne uit om de excellente wijnen van de streek te komen proeven. Groenten en fruit maken het kwaliteitsaanbod van deze streek compleet. Een opmerkelijk evenement inCastellinaldo is het feest van de zgn "Bocce quadre", dat is een feest waarbij een tournooi gehouden wordt dat gespeeld wordt  met vierkante ballen (de “bocce quadre”). De steile straatjes van het dorp zich lenen zich daar wonderwel toe.

Guarene

Het historisch centrum van Guarene is een van de meest elegante en goed bewaard gebleven historische centra van de hele Roero streek. Vanaf het hoger gelegen deel van het dorp heeft u een grandioos uitzicht over de vlakte van de rivier de Tanaro. Een dominerende plek wordt ingenomen door het kasteel  van Guarene,  een barok pronkstuk uit achttiende eeuw,  ontworpen door de graaf  Carlo Giacinto Roero.

Vele andere gemeentes maken deel uit van de Roero, allen een  bezoek meer dan waard, zoals bijvoorbeeld  Monticello d’Alba, Monteu Roero, Magliano Alfieri,…..